گذر از کودکی به نوجوانی در هر انسانی بزرگ‌ترین مرحله زندگی هر فردی محسوب می‌شود و دارای بحران‌های ویژه‌ای است حال اگر کودک ما دارای اختلال طیف اتیسم (اوتیسم) باشد. نوجوانی با شرایط ویژه تری سپری می‌شود. عامل اصلی زمان شروع بلوغ مشخص نیست در افراد دارای اختلال طیف اتیسم به علت استفاده زیاد از دارو (به سبب دارو درمانی) این اتفاق زودتر رقم می‌خورد که مواجه خانواده‌ها با این قضیه بسیار، بسیار غیر مترقبه خواهد بود البته عوامل ژنتیک، تغذیه، پوشش موقعیت جغرافیایی در این امر بسیار مؤثر هست.
بلوغ
به طور کلی بلوغ در تمام افراد دارای مراحل جسمی، روانی، جنسی و اجتماعی است دوران بلوغ به علت فعال شدن محور مرکزی عصبی هورمونی و ترشح هورمونی‌های جنسی هیجانات عاطفی و قابل توجهی تجزیه می‌شوند؛ اما سؤال اینجاست دختران و پسران دارای اختلال طیف اتیسم در بلوغ با نوجوانان دیگر تفاوتی دارند؟ پاسخ به این سؤال با توجه به مطلب بالا مثبت است چرا که از نظر ظاهر تفاوت خاصی ندارند اما از نظر تکامل روانی، شناختی، اجتماعی آن‌ها دچار اختلال می‌باشد. پس دوران بلوغ فرزندان اتیسم (اوتیسم) با مسائل بشماری توأم است.
مشکلات ناشی از بلوغ
از آنجا که نوجوانان دارای اختلال طیف اتیسم توان تشخیص مناسبی از برخوردهای اجتماعی ندارند؛ و نیز دارای اختلال در بیان نیازهای خود به صورت شفاهی یا کلامی نیستند؛ و چه بسیار مواقع خانواده‌های دارای فرزند اختلال طیف اتیسم با برخوردهایی از فرزندشان مواجه شوند که برای اجتماع قابل پذیرش نیست. به طور کلی بین بلوغ جنسی و بلوغ شناخت اجتماعی تکامل آن‌ها ارتباط ویژه‌ای وجود دارد. در دوران نوجوانی به علت عدم شناخت و کنترل نکردن هیجانات که منجر به خود تحریکی، نگاه خیره به دیگران، علاقه به بدن برهنه، عریان شدن در مکانهای عمومی، خود ارضایی، علاقه‌مند شدن به افراد غریبه، تمایل به در آغوش کشیدن، بوسیدن و لمس کردن.
اما آنچه که در این دوران برای نوجوان دارای اختلال طیف اتیسم بسیار مهم است استرس و اضطراب می‌باشد که سبب تقویت بروز رفتارهای جنسی او شود. یکی از مراقبت‌های ویژه والدین فرزند اتیسم در دوران نوجوانی این است که آمار آسیب‌های جنسی در نوجوان دارای اختلال طیف اتیسم 2 تا 3 برابر جمعیت کل است.
برای کنترل کردن هیجانات جنسی و کمک به تکامل شناخت اجتماعی نوجوان دارای اختلال طیف اتیسم چه کنیم؟
با توجه به اینکه اولین و بهترین مربیان کودکان و نوجوانان اختلال طیف اتیسم والدین آن‌ها چه در زمینه رشدی، مهارتی، ارتباط اجتماعی و تکامل جنسی می‌باشند. والدین باید در صدد بالا بردن دانش و مهارت خود برای آموزش به فرزند دارای اختلال طیف اتیسم باشند:
- والدین اتیسم باید بیاموزند که فرزند اتیسم آن‌ها با دیگران تفاوت دارد و در مکان‌هایی که احساس خطر برای فرزندشان از لحاظ جنسی (لباس‌های تحریک کننده، افراد با جنس مخالف فرزند و یا مسائلی که سبب تحریک فرزند می‌شود) خودداری کنند.
- والدین اتیسم باید بپذیرند که برای عبور راحت از این دوران باید در ابتدا پذیرای صد در صد شرایط فرزندشان باشند.
- بر روی یک کاغذ با خط خوش شرایط فرزندشان را بنویسند؛ که اگر نگاهی یا لمس بی موردی سبب آزردگی خاطر کسی بود با نشان دادن توضیحات در مورد اختلال طیف اتیسم بی قصد بودن عملکرد نوجوان دارای اختلال طیف اتیسم هم اطلاع رسانی کرده باشند و هم از سوء تفاهم جلوگیری بکنند.
- آموزش‌های تصویری را در مورد اندام‌های بدن و اندام‌های خصوصی اندام‌هایی راز اندام‌های عمومی و غیر خصوصی را توضیح دهند.
- در خانه حتماً برای نوجوان دارای اختلال طیف اتیسم حتی شده در حد یک پرده پوشاننده برای تعویض لباس، استراحت شبانه استفاده کنید چرا که این امر باعث کم شدن اضطراب و کمتر شدن هیجانات جنسی می‌شود
- حذف محرکهای محیطی حتی در پوشش والدین و منع دیده‌های بصری در رسانه‌های اجتماعی و تلویزیونی چرا که تمام این عوامل سبب تحریک بلوغ جنسی می‌شود.
با توجه به اینکه افراد دارای اختلال طیف اتیسم از قدرت بصری بالایی برخوردار هستند استفاده از آموزش تصویر (teach) برای آن‌ها مؤثرترین روش می‌باشد.
تغذیه درمانی بلوغ
یکی از عوامل مهم به هم ریختگی نوجوان دارای اختلال طیف اتیسم تغذیه و رژیم غذایی (Nutitional Therapy) است. چرا که بسیاری از موارد غذایی مسبب تحریک و خود انگیختگی در فرد دارای اختلال طیف اتیسم می‌شود. یکی از این مواد که در زنجیره غذایی افراد دارای اختلال طیف اتیسم صدمه میزند وجود کازئین شیر و گلوتن گندم می‌باشد که در بسیاری از مواد غذایی روزانه ما چون نان و پنیر وجود دارد. هر ماده غذایی که دارای مواد افزودنی است با توجه به اینکه افراد دارای اختلال طیف اتیسم قدرت هضم و تحمل افزودنی‌ها و رنگ‌های مصنوعی را ندارند سبب سوء رفتار و پرخاشگری و عدم کنترل هیجانی می‌شود.
وظایف والدین در دوران بلوغ
آنچه که مسلم است باید بپذیریم که برانگیختگی در دوران بلوغ امری اجتناب نا پذیر است و این امر با توجه به شرایط افراد دارای اختلال طیف اتیسم بسیار دشوارتر می‌شود. وظیفه والدین بالاتر بردن دانش خود و مدیریت کردن حالات روحی و عاطفی و جنسی کودک و به زبان آوردن احساسات چه به روش بصری، گفتاری، بازی، آموزش می‌باشد و این امر باعث بالا رفتن مهارت‌های اجتماعی کودک دارای اختلال طیف اتیسم است.
می‌توانیم حالت‌های هیجانی آن‌ها را با مصادیق واضح و روشن و ساده بیان کنیم (بدنش سوزن سوزن شده، تپش قلب گرفته، دستانش خیس شده، بدنش مور مور شده و…) نشان دهنده گرایش عاطفی نوجوان دارای اختلال طیف اتیسم می‌باشد و بهتر است بسیار راحت از داستان‌های اجتماعی به همراه تصاویر برای بالا بردن آگاهی آن‌ها نسبت به احساس خودشان استفاده کنیم.
نوجوان اتیسم باید حتماً بداند لمس بدن او توسط افراد غریبه آشنا چه خطراتی دارد؛ و حتی دیدن نوجوان اتیسم در یک مکان خلوت و تنها با دیدن حتی موی سر و لمس دست‌ها ممنوع و پر خطر باشد. بدانیم که برانگیختگی نوجوان اتیسم برای عدم آگاهی او و عدم ابراز احساساتش می‌باشند والدین به عنوان اولین و بهترین مربی می‌توانند در صدد آموزش‌های بنیادین و اساسی باشند و این راه میسر نمی‌شود مگر به صبر
